در عصر دیجیتال، کسب‌وکارهای اینترنتی به سرعت در حال رشد هستند. با افزایش نفوذ اینترنت و استفاده گسترده از تلفن‌های هوشمند، بازار آنلاین به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای جهان تبدیل شده است. اما برای فعالیت قانونی در این فضا، کسب‌وکارهای اینترنتی نیازمند اخذ مجوزهای لازم هستند. در این مقاله، به بررسی اهمیت مجوز کسبوکار اینترنتی، انواع مجوزها، مراحل اخذ آن‌ها و چالش‌های موجود در این حوزه خواهیم پرداخت.
گفتنی ست مجوز کسب و کار اینترنتی شامل 2 بخش می شود:
- مجوز اختصاصی: دریافت شده از سوی درگاه ملی مجوزهای کسب و کار
- مجوز عمومی: دریافت اینماد
به این نکته ی بسیار مهم توجه داشته باشید که برای دریافت این مجوز باید دوره های آموزشی به نام «احکام تجارت و کسب و کار» را طی کرد. سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی کشور(بند 21 ماده ی 1)، درخصوص مجوز کسب و کار اینترنتی به صراحت گفته است: «مجوز کسب و کار، نظیر مجوز عکاسی: “هر نوع اجازه ی کتبی، اعم از مجوز، پروانه، اجازه نامه، گواهی، جواز کسب، استعلام، موافقت، تاییدیه یا مصوبه است که برای شروع، ادامه، توسعه یا بهره برداری فعالیت اقتصادی، توسط دستگاه های اجرایی صادر می شود.»
طبق قانون نظام صنفی کشور، کلیه کسب و کارهای اینترنتی که در فضای مجازی فعالیت می کنند، نیاز به دریافت مجوز کسب اینترنتی دارند.
این کسب و کارها، شامل موارد زیر هستند:
- فروش محصولات و خدمات
- ارائه خدمات آموزشی
- ارائه خدمات مشاوره ای
- ارائه خدمات تبلیغاتی
- ارائه خدمات حمل و نقل
- ارائه خدمات گردشگری
- ارائه خدمات سلامت
- ارائه خدمات مالی
موارد لازم جهت راه اندازی کسب و کار اینترنتی
قبل از هر اقدامی توصیه می کنیم اگر به دنبال راه اندازی یک کسب و کار نوپای اینترنتی یا استارتاپ هستید، پول خود را برای ثبت شرکت و میز و صندلی و اجاره دفتر حیف نکنید! اما اگر در هر صورتی قصد اخذ مجوزات لازم را دارید، به جدول زیر دقت کنید:
| ردیف | مورد | توضیحات |
| 1 | مجوز کسب و کار اینترنتی | دریافت پروانه کسب و کار برای شروع فعالیت در فضای آنلاین الزامی است که باید از اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی بگیرید. این مجوز به عنوان تاییدیه اصلی برای شروع کسب و کار محسوب می شود. |
| 2 | نماد اعتماد الکترونیکی | نماد اعتماد نشان دهنده تعهد کسب و کار به حفاظت از اطلاعات و امنیت مشتریان است و از نهادهای مرتبط با امنیت اطلاعات و تجارت الکترونیک صادر می شود. |
| 3 | پرونده مالیاتی | برای فعالیت در حوزه اینترنتی، نیاز به ثبت نام مالیاتی و دریافت کد اقتصادی دارید که باید تا مرحله 4 در سایت اداره دارایی تکمیل شده باشد. |
| 4 | تایید پستی محل فعالیت | محل فعالیت شما باید تایید شود و دارای سند مالکیت یا اجاره نامه با کد رهگیری باشد. |
| 5 | کد شامد | کد شامد باید برای کسب و کار شما ثبت شده باشد. |
ضرورت دریافت مجوز کسب و کار اینترنتی
اخذ مجوز کسب و کار اینترنتی، گامی ضروری جهت فعالیت قانونی و حرفه ای در فضای مجازی محسوب می شود. این مجوز، به منزله تاییدیه ای رسمی از سوی نهادهای ذیربط است که نشان دهنده پایبندی کسب و کار به قوانین و مقررات حاکم بر تجارت الکترونیک می باشد.
1- رعایت الزامات قانونی: هر کشوری دارای قوانین و مقرراتی خاص برای فعالیت های تجاری آنلاین است. اخذ مجوز، تضمینی است بر رعایت این قوانین و جلوگیری از بروز هرگونه مشکل حقوقی.
2- حفظ حقوق مصرف کنندگان: مجوز کسب و کار اینترنتی، نمادی از تعهد کسب و کار به حفاظت از اطلاعات شخصی مشتریان و رعایت حقوق مصرف کنندگان است. این امر، اعتماد مشتریان را جلب کرده و به توسعه پایدار کسب و کار کمک شایانی می کند.
3- ارتقاء اعتبار و جایگاه کسب و کار: دارا بودن مجوز، نشان دهنده تعهد کسب و کار به فعالیت حرفه ای و پایبندی به استانداردهای کیفی است. این امر به افزایش اعتبار و جایگاه کسب وکار در بازار رقابتی کمک کرده و اعتماد سرمایه گذاران را جلب می کند.
4- تسهیل در فعالیت های تجاری: بسیاری از درگاه های پرداخت و پلتفرم های فروشگاهی، برای همکاری با کسب و کارها، دارا بودن مجوز معتبر را شرط می دانند. همچنین اخذ مجوز، امکان استفاده از خدمات و تسهیلات دولتی را فراهم می آورد.
5- جلب اعتماد مشتریان: اعتماد مشتریان، مهم ترین عامل موفقیت در تجارت الکترونیک است. مجوز کسب و کار، به مشتریان اطمینان می دهد که با یک کسب و کار معتبر و قابل اعتماد در حال تعامل هستند.
شرایط دریافت مجوز کسبوکار اینترنتی
گفتنی ست شرایط دریافت مجوز کسب مشاغل اینترنتی به 2 بخش عمومی و اختصاصی تقسیم شده است که در ادامه به توضیح هر یک از این شرایط خواهیم پرداخت.
شرایط عمومی دریافت مجوز کسب و کار اینترنتی
| شرایط | توضیحات |
| تابعیت جمهوری اسلامی ایران | متقاضی باید دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران باشد. |
| مدارک هویتی معتبر | متقاضی باید دارای کارت ملی و شناسنامه معتبر باشد. |
| سن | متقاضی باید حداقل 18 سال تمام داشته باشد. |
| سلامت جسمی و روحی | متقاضی باید از نظر سلامت جسمی و روحی، قادر به انجام فعالیت کسب و کار باشد. |
| صلاحیت اخلاقی و اجتماعی | متقاضی باید دارای صلاحیت اخلاقی و اجتماعی باشد. |
شرایط اختصاصی دریافت مجوز کسبوکار اینترنتی
| تجاری | متقاضی باید دارای مدرک تحصیلی مرتبط یا پروانه‌ی تخصصی مربوط به شغل باشد. |
| آموزشی | متقاضی باید دارای مدرک تحصیلی مرتبط یا پروانه‌ی تخصصی مربوط به آموزش باشد. |
| تبلیغاتی | متقاضی باید دارای مجوز فعالیت در حوزه تبلیغات از مراجع ذی‌صلاح مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سایر نهاد های مرتبط باشد. |
| محتوایی | متقاضی باید دارای مجوز انتشار محتوای دیجیتال از نهاد های مرتبط مانند سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد. |
| فروشگاهی | متقاضی باید دارای مجوز تجارت الکترونیکی و تأییدیه های مرتبط از نهاد های نظارتی همچون مرکز توسعه تجارت الکترونیکی باشد. |
| خدماتی | متقاضی باید دارای مجوز مربوط به خدمات آنلاین (مانند مجوز ارائه خدمات مشاوره‌ای) از مراجع تخصصی مربوطه باشد. |
| مالی | متقاضی باید مجوزهای مالی و بانکی لازم مانند اینماد (نماد اعتماد الکترونیکی) و تأییدیه‌های بانک مرکزی یا سایر نهادهای مرتبط را کسب کند. |
دریافت مجوز کسب اینترنتی، فرآیندی تقریبا ساده است. شما با رعایت مواردی که در بالا ذکر شد، می توانید دست به اقدام بزنید. در نظر داشته باشید اخذ مجوز کسب اینترنتی، علاوه بر اینکه به کسب و کار شما مشروعیت قانونی می دهد، مزایای دیگری نیز دارد که می تواند در موفقیت کسب و کار شما نقش داشته باشد.
لازم به ذکر است که مدت زمان صدور این مجوز ، به نوع فعالیت کسب و کار و میزان اطلاعات ارائه شده توسط متقاضی بستگی دارد. به طور معمول، این مدت زمان بین 15 تا 30 روز است.
شرایط اخذ مجوز کسب و کار اینترنتی
کسب و کار اینترنتی نیز مانند هر فعالیت اقتصادی دیگر، نیازمند اخذ مجوزهای لازم است. در این بخش، به بررسی دقیق شرایط و مراحل دریافت این مجوز می پردازیم.
شرایط عمومی برای اشخاص حقیقی:
| ردیف | شرایط | توضیحات |
| 1 | عدم بدهی مالیاتی | متقاضی نباید هیچ گونه بدهی مالیاتی معوقه ای داشته باشد. |
| 2 | گذراندن دوره‌های آموزشی | گذراندن دوره های آموزشی مرتبط با احکام تجارت و کسب و کار الزامی است. |
| 3 | صلاحیت حرفه‌ای | دارا بودن پروانه تخصصی، مدرک دانشگاهی مرتبط یا دیپلم فنی، یا معرفی فردی واجد شرایط از سوی متقاضی، به عنوان مدرک صلاحیت حرفه ای مورد نیاز است. |
| 4 | وضعیت نظام وظیفه | آقایان زیر 50 سال باید کارت پایان خدمت یا معافیت دائم داشته باشند. دانشجویان دارای معافیت تحصیلی از این شرط مستثنی هستند. |
| 5 | داشتن محل فعالیت مشخص | محل فعالیت باید دارای سند یا قولنامه با کد رهگیری باشد. |
| 6 | داشتن وب سایت با محصول یا خدمات مشخص | وب‌سایت باید به وضوح محصول یا خدماتی را ارائه دهد. |
| 7 | داشتن نماد اعتماد الکترونیکی و کد شامد | کسب و کار باید نماد اعتماد الکترونیکی و کد شامد داشته باشد. |
| 8 | ثبت نام کد اقتصادی تا مرحله 4 | کد اقتصادی باید تا مرحله 4 ثبت شده باشد. |
شرایط برای اشخاص حقوقی:
| ردیف | شرایط | توضیحات |
| 1 | ثبت شرکت | برای فعالیت به عنوان شخص حقوقی، ابتدا باید نسبت به ثبت شرکت اقدام نمود. |
| 2 | اخذ مجوز | پس از ثبت شرکت، می توان نسبت به اخذ مجوز کسب وکار اینترنتی اقدام کرد. |
مدارک لازم برای دریافت مجوز کسب و کار اینترنتی
مدارک عمومی:
| ردیف | مدرک | توضیحات |
| 1 | ارائه نشانی دفتر کار یا اقامتگاه قانونی متقاضی | محل قانونی کسب و کار یا محل اقامت شخص متقاضی |
| 2 | مدارک مرتبط با مالکیت یا اجاره مکان | ارائه مدارک مربوط به مالکیت یا اجاره محل فعالیت |
| 3 | گواهی اداره امور مالیاتی ذیربط | مبنی بر پرداخت یا ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی |
| 4 | تلفن ثابت و کد پستی قابل احراز | داشتن شماره تلفن ثابت و کد پستی که قابلیت احراز داشته باشد. |
| 5 | گواهی گذراندن دوره‌های آموزشی احکام تجارت و کسب و کار | شرکت در دوره‌های الزامی برای آشنایی با قوانین و مقررات تجارت |
| 6 | کد اقتصادی و کد رهگیری ثبت‌نام | داشتن کد اقتصادی و کد رهگیری ثبت‌نام که به مرحله 4 رسیده باشد |
| 7 | تصویر کارت ملی (برای اشخاص حقیقی) یا شناسه ملی (برای اشخاص حقوقی) | همچنین شامل گذرنامه و پروانه کار برای اتباع خارجی |
| 8 | تصویر کارت پایان خدمت یا معافیت دائم/پزشکی | برای آقایان کمتر از ۵۰ سال سن یا ارائه گواهی اشتغال به تحصیل |
| 9 | عکس پرسنلی | ارائه عکس پرسنلی برای متقاضی |
| 10 | اینماد و کد شامد | دریافت اینماد (نماد اعتماد الکترونیکی) و کد شامد |
| 11 | مصوبه هیات مدیره (برای اشخاص حقوقی) | برای ثبت پروانه کسب به نام مدیرعامل یا یکی از صاحبان امضا، بر اساس اساسنامه و آگهی روزنامه رسمی شرکت |
مدارک اختصاصی:
| ردیف | مدرک | توضیحات |
| 1 | پروانه تخصصی و فنی یا دیپلم فنی | مدارک تخصصی مرتبط با فعالیت کسب و کار اینترنتی |
| 2 | مدارک تحصیلی دانشگاهی مرتبط | می‌توان به‌جای پروانه فنی ارائه شود. |
| 3 | معرفی یک نفر واجد شرایط مذکور | در صورتی که خود متقاضی فاقد مدارک لازم باشد، می‌تواند شخص واجد شرایط معرفی کند. |
معرفی اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی
با گسترش روز افزون استفاده از اینترنت، کسب وکارهای مجازی به عنوان یک مدل نوین اقتصادی ظهور کرده اند. این نوع کسب و کارها به دلیل ماهیت غیرحضوری خود، امکان تعامل مستقیم بین خریدار و فروشنده را محدود کرده و همین امر، زمینه را برای سوءاستفاده و کلاهبرداری های اینترنتی فراهم می آورد.
به همین دلیل اخذ مجوز برای کسب وکارهای مجازی، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با وجود مجوز، در صورت بروز هرگونه تخلف یا کلاهبرداری، امکان پیگیری قانونی و شکایت از سایت های متخلف فراهم شده و حقوق مصرف کنندگان بهتر محافظت می شود.
اتحادیه کشوری کسب وکارهای مجازی با هدف حمایت از حقوق صنفی اعضا، بهبود محیط کسب وکار و ارتقای کیفیت خدمات، تشکیل شده است. بر اساس اساسنامه این اتحادیه، وظایفی همچون صدور مجوز، پیگیری شکایات و ایجاد امکان تعامل با دستگاه های دولتی بر عهده آن گذاشته شده است.
برای تحقق این اهداف، اتحادیه اقدام به راه اندازی سایت ecunion.ir کرده است. از طریق این سایت، افراد می توانند نسبت به صدور مجوز کسب و کار خود اقدام کرده، شکایات خود را از کسب و کارهای دارای مجوز پیگیری کنند و همچنین از فعالیت های مجاز سایر کسب وکارها مطلع شوند.
علاوه بر استفاده از سامانه اتحادیه، افراد می توانند برای طرح شکایت خود از کسب وکارهای مجازی متخلف، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنند.
درباره درگاه ملی مجوزهای کشور
درگاه ملی مجوزهای کشور (www.mojavez.ir)، سامانه ای است که فرآیند دریافت مجوز کسب و کار خانگی و صنفی را برای متقاضیان تسهیل می کند. این سامانه توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت راه اندازی شده است و امکانات مختلفی را در اختیار متقاضیان قرار می دهد. از جمله این امکانات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ثبت نام و ایجاد حساب کاربری
- مشاهده شرایط و مدارک مورد نیاز برای دریافت مجوز کسب و کارهای صنفی و خانگی
- تکمیل فرم درخواست مجوز
- ارسال مدارک مورد نیاز به صورت الکترونیکی
- پیگیری وضعیت درخواست مجوز
مراحل دریافت مجوز کسب اینترنتی
به نظر می رسد دریافت مجوز از اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی و همچنین داشتن اینماد، برای یک کسب و کار اینترنتی کافی باشد اما اگر به دنبال ثبت شرکت و دیگر مجوزها هستید، مراحل به شرح زیر است:
1- ثبت نام در سامانه صدور مجوزهای کسب و کار (درگاه ملی مجوزها)
برای شروع، باید در سامانه درگاه ملی مجوزها به آدرس mojavez.ir ثبت نام کنید. در این مرحله، اطلاعات شخصی خود را وارد کرده و کد ملی و شماره شناسنامه خود را تایید می کنید.
2- تکمیل فرم درخواست مجوز کسب
در این مرحله، باید فرم درخواست مجوز کسب را تکمیل کنید. در این فرم، اطلاعات کسب و کار خود، مانند نام کسب و کار، آدرس، نوع فعالیت، و شرایط لازم برای دریافت مجوز را وارد می کنید.
3- بارگذاری و ارسال مدارک مورد نیاز
پس از تکمیل فرم درخواست مجوز کسب، باید مدارک مورد نیاز را که در بالا ذکر شد را به صورت الکترونیکی در سایت بارگذاری کرده و ارسال کنید.
4- بررسی مدارک و صدور مجوز
پس از ارسال مدارک، کارشناسان سازمان صنعت، معدن و تجارت، مدارک شما را بررسی می کنند. در صورت تایید مدارک، مجوز برای شما صادر می شود.
پیش از اقدام به دریافت مجوز، حتما اطلاعات لازم را در مورد شرایط و مدارک مورد نیاز کسب کنید. مدارک مورد نیاز باید به صورت کامل و صحیح ارسال شود و در صورت عدم تایید مدارک از سوی سازمان مربوطه، مدارک را اصلاح کرده و دوباره ارسال کنید.
استعلام جواز کسب و کار اینترنتی
همان طور که در بالا نیز اشاره شد، یکی از امکانات سامانه mojavez.ir پیگیری وضعیت درخواست مجوز یا همان استعلام مجوز کسب و کار است. اطلاعاتی که در استعلام مجوز کسب و کار نمایش داده می شود به شرح زیر است:
| ردیف | نوع اطلاعات | توضیحات |
| 1 | عنوان مجوز | عنوان جواز: «مجوز کسب و کار اینترنتی» |
| 2 | نام و نام خانوادگی متقاضی | نام کامل فرد صاحب مجوز |
| 3 | شماره ملی متقاضی | شماره ملی فرد متقاضی برای شناسایی |
| 4 | نام کسب و کار | نام کسب و کار که مجوز به آن اختصاص دارد. |
| 5 | نوع فعالیت | نوع کسب و کار یا خدمات ارائه شده توسط مجوز |
| 6 | شماره مجوز | شماره‌ی منحصر به فرد صادر شده برای مجوز |
| 7 | تاریخ صدور مجوز | تاریخی که مجوز برای کسب و کار صادر شده است. |
| 8 | تاریخ انقضای مجوز | تاریخی که اعتبار مجوز پایان می یابد. |
| 9 | آدرس کسب و کار (اختیاری) | در صورت نیاز، آدرس فیزیکی کسبوکار |
| 10 | شماره تلفن کسب و کار (اختیاری) | شماره تلفن مرتبط با کسب و کار اینترنتی |
| 11 | آدرس ایمیل کسب و کار (اختیاری) | ایمیل رسمی کسب و کار برای ارتباطات |
همچنین برای استعلام مجوز کسب و کار اینترنتی از اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی، باید مراحل زیر را طی کنید:
- به آدرس اینترنتی ecunion.ir مراجعه کنید.
- در انتهای صفحه بر روی گزینه “استعلام” کلیک کنید.
- اطلاعات نام دامنه یا عنوان سایت خود را وارد کنید.
- بر روی گزینه “جستجو” کلیک کنید.
