چرا باید برای کسب و کار خود شرکت تأسیس کنیم؟
مقدمه
مهمترین مزیت ثبت شرکت تجاری از یک شرکت کوچک گرفته تا یک تولیدکننده بزرگ، ایجاد شخصیت حقوقی مستقل از شرکا است؛ به این معنا که شرکت به عنوان یک شخصیت حقوقی می تواند طرف قرارداد قرار گیرد، حساب بانکی افتتاح کرده و دسته چک داشته باشد، در مناقصه و مزایده شرکت کند ، نام و نشان و اقامتگاه مستقل از شرکا داشته باشد؛ از همه مهمتر شرکت تجاری دارای دارایی مستقل از شرکا است؛ بنابراین اولاً بدهی شرکت اصولاً ارتباطی به شرکای شرکت نداشته و اموال و دارایی شرکا مصون از توقیف در برابر طلبکاران شرکت است؛ به عبارت دیگر در حالی که در کسب و کار شخصی (بدون تأسیس شرکت تجاری) تمام اموال تاجر در معرض خطر توقیف قرار دارد پس از تأسیس شرکت و انجام امور تجاری از رهگذر شرکت، فقط اموال اختصاص یافته به آن شرکت در معرض خطر توقیف از سوی طلبکاران شرکت قرار دارد و طلبکاران که طرف قرارداد آنها شرکت بوده است صرفاً می توانند اموال شرکت را توقیف کنند و حتی حق توقیف سهام سهامداران شرکت را ندارند زیرا سهام در مالکیت سهامدار است و طلبکاران شرکت تنها اموالی را می توانند توقیف کنند که متعلق و در مالکیت همین شرکت باشد؛ ثانیاً اگر شخصی از یکی از شرکا ، طلب شخصی داشته باشد نمیتواند اموال شرکت را توقیف کند چون سهامدار مالکیت مستقیمی نسبت به اموال شرکت تجاری ندارد؛ ثالثاً برخی از اموال قابلیت ثبت به صورت مشترک و مشاع را ندارند.
به عنوان مثال، دامنه یک سایت به لحاظ فنی تنها به نام یک شخص قابل ثبت است، به همین دلیل اگر شرکت تجاری ثبت نشده باشد الزاماً دامنه تنها میتواند به نام یکی از شرکا ثبت شود که طبیعتاً برای سایر شرکا متضمن ریسک است زیرا مالکیت دامنه در اختیار وی بوده و ممکن است آن را به شخص دیگری واگذار نماید و پیگیری این موضوع در مراجع رسمی کار دشواری است زیرا آنها همان شخصی که دامنه به نام وی ثبت شده است را اصولاً مالک تلقی می کنند اما با تأسیس شرکت می توان تمام اموال مشترک را به این شرکت منتقل نمود و با ساز و کارهای شرکتی آنها را اداره نمود ؛ بحث اخیر در خصوص مجوز فعالیت هم صادق است که تا پیش از ثبت شرکت،عموما به نام یکی از شرکا است؛ همچنین در صورت تأسیس شرکت تجاری، فوت یکی از شرکاء اصولاً تاثیری بر دوام شرکت نداشته و اخلالی در فرآیند اداره آن ایجاد نمی کند ؛ همین مزایا سبب شده است که در بازار ، فعالیت در قالب شرکت تجاری از اعتبار بیشتری برخوردار شده و اساسا شرط اعطای برخی تسهیلات یا شرکت در مناقصات به اشخاص حقوقی اختصاص یابد ؛ بنابراین میتوان به طور خلاصه گفت که مصون بودن اموال شرکا از توقیف ،اداره راحت تر و دوام بیشتر شراکت، کسب اعتبار بیشتر و امکان شرکت در مناقصات دولتی یا تحصیل برخی امتیازات (نظیر دانش بنیان شدن که مقدمه آن ثبت شرکت است ) و تسهیلات بانکی از جمله مزایای تأسیس و ثبت شرکت تجاری است.
اینکه کدام یک از انواع موسسات یا شرکت های تجاری برای کسب و کار مناسب تر است، پاسخ واحدی ندارد و با توجه به نوع و حجم فعالیت و میزان ارتباط شرکت با اشخاص ثالث و اهداف شرکا از تأسیس شرکت متفاوت است ولی برای به دست آوردن یک معیار کلی و سپس انتخاب بهترین قالب برای کسب و کار نکاتی در ادامه مطرح شده است.
اولین معیار انتخاب بهترین شرکت برای کسب و کار
اشخاص حقوقی از حیث مسئولیت شرکا به دو دسته کلی با مسئولیت محدود و با مسئولیت نامحدود تقسیم میشوند که بالای ۹۹ درصد موسسات و شرکتهای ثبت شده در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیر تجاری، در دسته اول( با مسئولیت محدود) قرار دارند؛ همانطور که مطرح شد، یکی از مزایای تأسیس شرکت، موصون ماندن اموال شریک از توقیف در برابر طلبکاران شرکت است، همین مزیت سبب شده است که معمولا اشخاص مبادرت به تأسیس شرکتی کنند که در برابر دیون آن مسئول نباشند، بر همین اساس ما باید از میان موسسه غیر تجاری و چهار شرکت با مسئولیت محدود، سهامی خاص، سهامی عام و تعاونی دست به انتخاب بزنیم و سایر شرکتهای تجاری را رها نماییم.
معیار دوم (سهولت تأسیس) در کسب و کار
از میان ۵ گزینه مطروحه، به ترتیب تأسیس موسسه غیر تجاری، شرکت با مسئولیت محدود و شرکت سهامی خاص از همه راحت تر بوده و تشریفات کمتری را دارد؛ در مقابل تأسیس شرکت تعاونی مستلزم اخذ اجازه از اداره تعاون و وجود حداقل ۷ شریک است و تأسیس شرکت سهامی عام نیز مستلزم اخذ اجازه از سازمان بورس و طی تشریفات پذیره نویسی است؛ به همین دلیل دو قالب اخیر برخی برای راه اندازی یک کسب و کار تجاری (به ویژه استارت آپی) با استقبال چندانی مواجه نشده است؛ اگر چه ممکن است موسسین در برنامه بلندمدت خویش، قصد ورود به بورس را داشته باشند که در این صورت میتوانند ابتدا شرکت سهامی خاص ثبت نموده و سپس با رعایت شرایط مندرج در مواد ۲۷۸ تا ۲۸۳ لایحه اصلاحی قانون تجارت، شرکت ثبت شده را به شرکت سهامی عام تبدیل نمایند؛ بنابراین پس از اعمال معیار دوم، یعنی سهولت تأسیس، سه گزینه برای انتخاب باقی می ماند: موسسه غیرتجاری، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت سهامی خاص.
معیار سوم (سهولت اداره) در کسب و کار
با توجه به اینکه موسسه غیر تجاری و شرکت با مسئولیت محدود الزامات قانونی کمتری نسبت به شرکت سهامی خاص دارند اداره این دو نهاد ، بیشتر تابع اراده موسسین و شرکا بوده و بر همین اساس به نحو سهل تری قابل اداره کردن هستند؛ در مقابل شرکت سهامی خاص به دلیل همین الزامات قانونی که عمدتاً در جهت تضمین حقوق اشخاص ثالث است، نزد اشخاص ثالث و فعالان بازار، از اعتبار بیشتری برخوردار است؛ بنابراین اگر بخواهیم صرفاً سهولت اداره را ملاک قرار دهیم باید شرکت سهامی خاص را نیز کنار بگذاریم منتها در قسمت جمعبندی به نحو دقیق تری به این امر پرداخته شده است.
معیار چهارم (اعتبار شرکت) در کسب و کار
همانطور که گذشت شرکت سهامی خاص به دلیل وجود الزامات قانونی از اعتبار بیشتری نسبت به شرکت با مسئولیت محدود برخوردار است و در اعتبار سنجی امتیاز بیشتری به این شرکت داده می شود؛ همچنین از آنجایی که در این شرکت، سرمایه به قطعات سهام تقسیم میشود معمولاً برای جذب سرمایهگذار و گرفتن شریک جدید، شرکت مناسبتری محسوب می شود؛ مضافاً بر این که این نوع شرکت قابلیت تغییر به سایر انواع شرکت ها را طبق ماده ۵ لایحه اصلاحی قانون تجارت داراست؛ در حالی که در رویه عملی فعلی اداره ثبت شرکتها، امکان تبدیل شرکت با مسئولیت محدود به سایر انواع شرکت ها از جمله سهامی خاص وجود ندارد.
نتیجه گیری و جمع بندی
اگر موضوع کسب و کار عملیات تجاری نباشد مانند: فعالیت حقوقی ،حسابرسی ،هنری ،آموزشی، فرهنگی و …. ثبت موسسه غیر تجاری اصولاً مناسب ترین قالب محسوب میشود زیرا ضمن تناسب نام موسسه غیر تجاری با این گونه فعالیتها، موسسه غیر تجاری کمترین الزامات حقوقی را در مقایسه با شرکت های پیش گفته در بردارد و به سادگی قابل ثبت و اداره کردن است و حتی پاره ای مقررات مالیاتی نظیر مالیات بر سرمایه یا نقل و انتقال سهم هم در آن جریان ندارد؛ اما اگر موضوع فعالیت تجاری است و شرکت جنبه خانوادگی داشته یا هدف اصلی از تأسیس شرکت صرفاً ایجاد یک شخصیت حقوقی مستقل از شرکا است، شرکت با مسئولیت محدود قالب مناسبی برای این هدف است و در پایان اگر شرکا قصد توسعه فعالیت خویش را داشته و میخواهند در مناقصات شرکت کرده و از بانک تحصیلات بانکی بگیرند یا به دنبال جذب سرمایه گذار هستند و یا می خواهند پس از ایجاد ارزش افزوده ناشی از فعالیت در قالب شرکت، در آینده سهام خویش را واگذار نمایند شرکت سهامی خاص قالب مناسب تری برای این اهداف است.