فرض کنید به شما بگوییم یک جایی هست که تضمین می‌دهد در ازای سرمایه‌گذاری یک میلیون تومانی شما، سود خالص سه میلیون تومان را پرداخت می‌کند. به این شاخص کلیدی، نرخ بازگشت سرمایه یا ROI می‌گویند. این نرخ در این مثال ۳۰۰ درصد می‌شود.
دانستن این شاخص مهم است چرا که تصمیم‌گیری را به شدت آسان می‌کند. مثلا اگر بدانید میزان برگشت سرمایه هر منبع تبلیغاتی‌تان چقدر است، مسیر تصمیم گیری برای تبلیغات خیلی ساده و راحت خواهد شد.
نرخ بازگشت سرمایه ROI چیست؟
نرخ بازگشت سرمایه ROI یا (Return on investment) یک شاخص کلیدی ارزیابی عملکرد KPI یا مقیاس مالی است که به منظور محاسبه احتمال سود پس از سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. با استفاده از این نسبت می‌توانید میزان سود و ضرر ناشی از سرمایه‌گذاری را با میزان هزینه‌های سرمایه‌گذاری مقایسه کنید.
با محاسبات نرخ بازگشت سرمایه ROI می‌توانید سود بالقوه یک سرمایه‌گذاری مستقل را با سود چندین سرمایه‌گذاری مقایسه کنید. می‌توانید از نرخ بازگشت سرمایه برای محاسبه سودآوری سهام‌ها، سرمایه‌گذاری در یک تجارت خاص، یا معاملات ملکی استفاده کنید. محاسبه نرخ بازگشت سرمایه هم اصلا کار سختی نیست و یک فرمول ساده دارد که در ادامه ارائه می‌دهیم. اما یک عیب محاسبه نرخ بازگشت سرمایه این است که مدت زمان نگهداشت سرمایه را در نظر نمی‌گیرد.
نحوه محاسبه نرخ بازگشت سرمایه ROI
برای محاسبه نرخ بازگشت سرمایه ROI می‌توانید از دو روش زیر استفاده کنید:
روش اول:
روش دوم:
چگونه نرخ بازگشت سرمایه ROI را تفسیر کنیم؟
نکاتی وجود دارند که باید آنها را در تفسیر نتایج ROI در نظر بگیرید. اول اینکه نرخ بازگشت سرمایه ROI عموماً به صورت درصدی گزارش می‌شود. چرا که درک درصد (در مقایسه با نسبت) راحت‌تر است. دوم اینکه در محاسبات ROI، بازده خالص را در صورت کسر قرار می‌دهند؛ چون هم می‌تواند مثبت باشد و هم منفی.
وقتی نرخ بازگشت سرمایه ROI مثبت باشد، بازده خالص مثبت بوده (چرا که میزان کل بازگشتی از میزان کل هزینه‌ها بیشتر بوده است). و اگر ROI منفی باشد یعنی متضرر شده اید و هزینه‌های کلی از میزان سود کلی بیشتر بوده است. نکته آخر اینکه برای محاسبه دقیق نرخ بازگشت سرمایه ROI باید هزینه‌های کلی و میزان سود کلی را هم در نظر بگیرید. برای محاسبه جز به جز گزینه‌های سرمایه‌گذاری موجود، باید نرخ بازگشت سرمایه ROI سالانه را هم در نظر بگیرید.
مثال های محاسبه نرخ بازگشت سرمایه ROI
فرض کنید سرمایه‌گذاری هزار سهام از یک شرکت خیالی به نام Worldwide Wicket Co را خریداری کرده است و سود خالص هر سهام 10 دلار بوده است. این سرمایه‌گذار یک سال بعد، سهامش را به قیمت 12.5 دلار به فروش می‌رساند. و برای بازه‌ی نگهداشت سرمایه‌ی یک ساله ، 500 دلار سود سهام دریافت می‌کند. این سرمایه‌گذار همچنین 125 دلار بابت کمیسیون معاملاتی (trading commissions) پرداخت کرده تا بتواند سهام خرید و فروش کند.
نرخ ROI این سرمایه‌گذار به صورت زیر محاسبه خواهد شد:
ROI = ([($12.50 – $10.00) * 1000 + $500 – $125] ÷ ($10.00 * 1000)) * 100 = 28.75%
بیایید تا مراحل محاسبات را به صورت جزئی بررسی کنیم:
- برای محاسبه بازده خالص، باید بازده کل و هزینه‌های کل را در نظر بگیرید. بازده کل در بازار بورس، ازسود سرمایه و سود سهام ناشی می‌شود. هزینه‌های کلی هم شامل قیمت اولیه خرید به علاوه‌ی هزینه‌های کمیسیون خواهد بود.
- در محاسبات بالا، بازده کل (قبل از کمیسیون) به صورت x ( 1,000) ضربدر ($12.50 – $10.00) بوده است. 500 دلار بعدی سود سهام و 125 دلار میزان کمیسیون پرداختی است.
اگر بخواهید با ریزبینی بیشتری عمل کنید، می‌توانیدنرخ بازگشت سرمایه ROI را به اجزای آن تقسیم بندی کنیم. در مثال بالا متوجه شدیم که 23.75 درصد از بازده کل و 5 درصد از سود سهام حاصل می‌شود. این تقسیم‌بندی از آنجایی صورت می‌پذیرد که در بیشتر مواقع نرخ مالیات بازده کل و سود سهام متفاوت است.
ROI = %جمع کل سود سرمایه – کمیسیون% + نرخ سود
جمع کل سود سرمایه = $2500 ÷ $10,000 * 100 = 25.00%
کمیسیون = $125 ÷ $10,000 * 100 = 1.25%
نرخ سود = $500 ÷ $10,000 * 100 = 5.00%
ROI = 25.00% – 1.25% + 5.00% = 28.75%
نکته: وقتی نرخ بازگشت سرمایه ROI مثبت باشد، بازده خالص مثبت است. چرا که سود کل از هزینه‌ها بیشتر بوده است. ROI منفی نشان دهنده سود کل منفی است و زمانی رخ می‌دهد که هزینه‌ها از سود بیشتر باشند.
نرخ بازگشت سرمایه ROI برای چه چیزی استفاده می‌شود؟
از ROI می‌توانید برای ارزیابی تصمیمات مختلف مربوط به سرمایه‌گذاری استفاده کنید. همچنین کسب‌وکارها از نرخ بازگشت سرمایه برای ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های آینده یا قبلی خودشان هم استفاده می‌کنند.
با محاسبه ROI می‌توانید درباره سرمایه‌گذاری شخصی‌تان هم قضاوت کنید و سرمایه‌گذاری‌های مختلف را با هم مقایسه کنید.
محاسبه ROI در اکسل
محاسبه ROI در اکسل بسیار ساده‌تر از محاسبه آن به کمک ماشین حساب است. در واقع مکانیزم محاسبه ROI در اکسل به این صورت است که شما مجموعه از فرمول‌ها را در اکسل تعریف می‌کنید، ارقام مورد نظرتان را وارد و طیفی از محاسبات بازگشت سرمایه از بازده حقوق صاحبان سهام گرفته تا نرخ بازده داخلی و بازگشت سرمایه سالانه را به کمک آن محاسبه می‌کنید.
برای نمونه بیایید نرم بازگشت سرمایه سالانه را در تصویر زیر ببینیم. این عدد به صورت درصد به نمایش در خواهد آمد به این ترتیب که
ROI = (مقدار پایانی / مقدار شروع) ^ (1 / تعداد سال) -1
** برای محاسبه تعداد سال، تاریخ شروع خود را از تاریخ پایان کم کرده، سپس بر 365 تقسیم کنید.
*** علامت ^ نشانه توان است.
مزایا و معایب محاسبه ROI
مزایای نرخ بازگشت سرمایه
محاسبه سود و تاثیر سرمایه گذاری بر کسب و کار شما، هنگام تصمیم گیری برای شرکت بسیار مهم است. سه مزیت اصلی همیشه درباره محاسبه ROI مطرح است:
- به طور کلی محاسبه ROI آسان است. ارقام کمی برای تکمیل محاسبه مورد نیاز است که همه آنها باید در صورت‌های مالی یا ترازنامه موجود باشد.
- قابلیت تحلیل مقایسه ای. به دلیل استفاده گسترده و سهولت محاسبه ROI، می‌توان مقایسه‌های بیشتری را روی بازده سرمایه گذاری بین سازمان‌ها انجام داد.
- سنجش سودآوری. ROI به درآمد خالص برای سرمایه گذاری‌های انجام شده در یک واحد تجاری خاص مربوط می‌شود. در واقع معیار بهتری نسبت به محاسبه سودآوری شرکت یا تیم ارائه می دهد.
معایب نرخ بازگشت سرمایه
محاسبه ROI معایبی هم دارد. بیایید سه نمونه آن را با هم بررسی کنیم.
- این محاسبات زمان نگهداشت سرمایه را در نظر نمی‌گیرد که به هنگام مقایسه گزینه‌های سرمایه گذاری مشکل ساز خواهد شد. به عنوان مثال، اگر سرمایه‌گذاری X نرخ بازگشت سرمایه ۲۵% و سرمایه‌گذاری Y نرخ بازگشت سرمایه ۱۵% را به دنبال داشته باشد، ممکن است فرض کنید که X بهتر است. اما زمان بندی و مقیاس زمانی هیچ کدام از این پروژه‌ها را نمی‌دانید. ممکن است که ROI پروژه X پنج ساله و ROI پروژه‌ی Y یک‌ساله باشد. با استفاده از ROI سالانه می‌توانید بر این مشکل غلبه کنید.
- ROI قابلیت تطابق با ریسک را ندارد. همه می‌دانند که بازگشت سرمایه با ریسک عجین شده است. هرچه بازگشت سرمایه بالقوه بالاتر باشد، ریسک سرمایه‌گذاری هم بالاتر است. در دنیای بورس می‌توانید به وضوح چنین چیزی را ببینید؛ سرمایه‌گذاری روی سهام شرکت های کوچک، در مقایسه با شرکت های بزرگ، بازگشت بالاتر (و ریسک بیشتری) دارد.
- اگر عمداً یا سهواً همه هزینه‌ها را در محاسبات وارد نکنید، نرخ ROI خروجی‌تان اغراق آمیز خواهد بود. به عنوان مثال باید تمامی هزینه‌ها را در محاسبه‌ی ROI خرید و فروش املاک دخیل کنید. بهره‌ی وام، مالیات بر دارایی، بیمه و تمامی هزینه‌های تعمیر و نگهداری شامل خواهند شد. این هزینه‌ها ROI را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهند. بدون وارد کردن این هزینه‌ها، به نرخ ROI اغراق آمیزی خواهید رسید.
- ROI هم مانند بسیاری از معیارهای سود آوری، در محاسبه نرخ بازگشت سرمایه، روی سود مالی تمرکز می‌کند. مزایای فرعی (مانند مزایای اجتماعی و محیط زیستی) در ROI دخیل نیستند. معیار جدیدی به نام بازگشت سرمایه‌ی اجتماعی (Social Return on Investment) یا SROI وجود دارد که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد تا چنین مزایایی را هم در بررسی‌هایشان دخیل کنند.
چطور نرخ بازگشت سرمایه (ROI) را بهبود دهیم؟
در اینجا به 5 راه ساده بهبود نرخ برگشت سرمایه اشاره می‌کنیم.
افزایش درآمد
یک راه مشخص و قطعی بهبود ROI این است که فروش‌تان را بالا برده و درآمد بیشتری کسب کنید. برای این منظور بررسی کنید که مثلا هزینه تبلیغات چقدر در افزایش درآمدتان تاثیر دارد و یا اینکه چگونه به تولید سرنخ‌های بیشتر کمک می‌کند.
برای دید بهتر، از داده‌ها استفاده کنید
استفاده از داده‌ها و بررسی آنها برای ROI ضروری است. داده‌ها کمک می‌کنند بفهمید مشتری‌ها چه می‌خواهند و به چه چیزی نیاز دارند.
بدون توجه به داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل آنها، نمی‌توانید استراتژی را تدوین کرده و پیاده کنید. باید از داده‌ها به درستی بهره ببرید تا متوجه شوید چه چیزی خوب کار می‌کند، چه چیزی نه، و اینکه در مرحله بعد باید چه کار کنید.
سرمایه‌گذاری برای تجزیه‌وتحلیل ها
اگر می‌خواهید بدانید چطور می‌توانید نرخ بازگشت سرمایه خود را بهبود دهید، باید برای ابزارهای تجزیه‌وتحلیل داده سرمایه‌گذاری کنید. پیگیری درآمد می‌تواند کار پیچیده‌ای باشد، پس باید استعداد و مهارت لازم برای این کار را داشته باشید.
سرمایهبه جای غرق شدن در معیارهای اشتباه مثل فالوورها، پست‌های به اشتراک گذاشته شده و ویوهای وبلاگ، بهتر است روی معیارهای مهم فروش مثل نرخ تبدیل ایمیل‌ها و ارجاعات شبکه‌های اجتماعی تمرکز کنید.
کاهش هزینه‌های سربار
نرخ بازگشت سرمایه به سرمایه‌گذاری نیاز دارد. برای اینکه ROI خود را بهبود دهید باید وضعیت مالی فعلی کسب‌وکارتان را بررسی کرده و هزینه‌های سربار را برآورد کنید؛ یعنی هزینه‌هایی که هیچ سودی برایتان ندارند. گفتنش ساده است، اما پیدا کردن هزینه‌های سربار، نیاز به بررسی دقیق دارد. مثلا شاید یک شرکت هزینه زیادی برای تبلیغات می‌کند که سودی هم برایش ندارد. پس باید برای تبلیغات در جایی هزینه کند که برایش سودآور باشد.
بازنگری در انتظارات
وقتی به موضوع نرخ بازگشت سرمایه می‌رسیم، هر کسی تفسیر متفاوتی از ROI خوب دارد. مثلا برای یک کسب‌وکار، سود دو برابر شاید یک ROI خوب باشد، اما برای دیگری سود زیر 5 برابر، ROI خوب تلقی نشود.
پس مهم است که همیشه انتظارات واقعی از سرمایه‌گذاری خود داشته باشید.
بهترین نرخ ROI چیست؟
تعیین بهترین نرخ ROI برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال بالا بردن سرمایه‌شان هستند و در عین حال می‌خواهند ریسک‌ها را مدیریت کنند، ضروری است. در حالی که هیچ معیار جهانی برای بهترین نرخ ROI وجود ندارد، اما عوامل متعددی بر آن تاثیرگذار است.
- تحمل ریسک: سرمایه‌گذاران مختلف، تحمل ریسک متفاوتی دارند. آنهایی که ریسک گریزتر هستند، ممکن است ROI پایین‌تر را در ازای ثبات بیشتر و پیش بینی سرمایه‌شان ترجیح دهند. از طرفی، سرمایه گذارانی که تحمل ریسک بیشتری دارند، ممکن است به دنبال ROI بالاتری باشند، اما از ابهام بیشتر استقبال می‌کنند.
- مدت سرمایه‌گذاری: افق زمانی سرمایه گذاری، نقش مهمی را تعیین بهترین نرخ ROI بازی می‌کند. سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت معمولا به ROI بالاتری نیاز دارند تا توجیه سرمایه خوابیده برای این مدت طولانی را بکنند. سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت‌تر ممکن است ROI پایین‌تری داشته باشند اما نقدینگی و انعطاف‌پذیری ارائه می‌دهند.
- هنجارهای صنعت: صنایع مختلف، براساس عواملی چون شرایط بازار، فضای رقابتی و محیط کاری، انتظارات متفاوتی برای ROI دارند. مثلا صنایعی که موانع زیادی برای ورود دارند یا الزامات سرمایه بالایی دارند، به ROI بیشتری برای جذب سرمایه نیاز دارند.
- اهداف شخصی: در نهایت، چیزی که بهترین نرخ ROI را تعیین می‌کند، به اهداف مالی خاص سرمایه‌گذار بستگی دارد. چه هدف او ثروت اندوزی باشد، کسب درآمد یا حفظ سرمایه، فرقی نمی‌کند سرمایه‌گذار باید انتظارات ROI خودش را با اهداف فردی مطابقت دهد.
سخن نهایی
در این مطلب سعی کردیم روشن کنیم که دقیقا بازگشت سرمایه roi چیست. نرخ بازگشت سرمایه ROI معیاری ساده و شهودی است که برای محاسبه سودآوری سرمایه‌گذاری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در کنار تمام این موارد، به خاطر داشته باشید که محاسبه نرخ بازگشت سرمایه با یک سری چالش‌ها هم همراه است. مثلا وقتی می‌خواهید در جایی سرمایه گذاری کنید و می‌بینید سرمایه‌گذاری در دو جای متفاوت، ROI یکسانی دارد. اینجا تصمیم‌گیری سخت می‌شود.
اما حتی با وجود این چالش‌ها و سختی‌ها، باز هم نرخ برگشت سرمایه، کمک زیادی به سرمایه‌گذاران می‌کند تا تصمیم درست و منطقی بگیرند.
