موسسه حسابرسی، یک نهاد یا سازمانی است که با هدف ارائه خدمات حسابرسی، بازرسی قانونی و سایر خدمات تخصصی مالی و حسابداری تاسیس می‌شود. این نهاد به طور معمول با مشارکت حداقل سه حسابدار رسمی فعال و در قالب یک ساختار غیرتجاری و انتفاعی شکل می‌گیرد.
هدف اصلی این موسسات، ارزیابی و تایید صحت و درستی گزارش‌ها و اظهارات مالی ارائه شده توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی است. به بیان دیگر، آن‌ها با بررسی دقیق اسناد و مدارک مالی، معاملات و مصارف سازمان‌ها، اعتبار و قانونی بودن گزارش‌های مالی را مورد تایید قرار می‌دهند.
موسسات حسابرسی نقش حیاتی در تضمین شفافیت و ایجاد اعتماد عمومی نسبت به سازمان‌ها و افراد ایفا می‌کنند. همچنین، آن‌ها با ارائه نظرات مستقل در مورد وضعیت مالی، به ذینفعان کمک می‌کنند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند. بنابراین، وجود این موسسات برای حفظ شفافیت و انطباق با قوانین و مقررات مالی و حسابداری امری ضروری است.
دامنه فعالیت موسسات حسابرسی
تمامی موسسات و شرکت‌ها ملزم به تعیین دقیق و مشخص کردن حوزه فعالیت خود هستند. این موضوع، حدود عملیاتی آن‌ها را تعیین کرده و باید با جزئیات کامل در اساسنامه یا اسناد حقوقی مربوطه درج شود.
به طور کلی، فعالیت‌های یک موسسه حسابرسی شامل موارد زیر است و انجام هرگونه فعالیت خارج از این محدوده مجاز نیست:
- انواع حسابرسی (قانونی، داخلی، صورت‌های مالی، رعایتی و عملیاتی)
- بازرسی قانونی معمول
- مشاوره در زمینه مدیریت مالی
- طراحی و پیاده‌سازی سیستم‌های مالی
- ارائه خدمات مالی، حسابداری و مالیاتی
- نظارت بر فرآیند تصفیه مالی و ارزش‌گذاری سهام و سهم‌الشرکه
- داوری مالی
- خدماتی که توسط دادگاه‌ها و مراجع قضایی در چارچوب موارد فوق و به صورت رسمی ارجاع می‌شوند
- سایر مواردی که توسط شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران تایید و اعلام می‌گردد.
این محدودیت‌ها به منظور ایجاد شفافیت، استانداردسازی عملکرد و ارتقاء کیفیت خدمات حسابرسی اعمال می‌شوند.
شرایط لازم برای تاسیس موسسه حسابرسی
برای ثبت یک موسسه حسابرسی، رعایت شرایط خاصی الزامی است که به شرح زیر می‌باشد:
- تعداد و صلاحیت شرکا: موسسه باید حداقل توسط سه حسابدار رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران تاسیس شود. این افراد باید سابقه کار در سطح مدیر حسابرسی در موسسات عضو جامعه یا سازمان حسابرسی را داشته باشند.
- مجوز از جامعه حسابداران رسمی ایران: اخذ مجوز رسمی از جامعه حسابداران رسمی ایران برای ثبت موسسه ضروری است.
- انتخاب نام: نام موسسه باید شامل عبارت “موسسه حسابرسی” بوده و پس از آن عبارت “حسابداران رسمی” ذکر شود (مانند: موسسه [نام موسسه] حسابرسی (حسابداران رسمی)).
- تمام وقت بودن شرکا: شرکای موسسه باید به صورت تمام وقت در آن مشغول به کار باشند و اجازه اشتغال به شغل دیگری را ندارند. البته، تدریس پاره‌وقت در دانشگاه‌ها و عضویت پاره‌وقت در ارکان جامعه حسابداران رسمی ایران از این قاعده مستثنی است.
- مسئولیت تضامنی: شرکای موسسه در قبال فعالیت‌ها و بدهی‌های آن در برابر اشخاص ثالث مسئولیت تضامنی دارند. این بدان معناست که هر شریک به تنهایی مسئول پرداخت تمام بدهی‌ها و تعهدات موسسه است.
شرکت حسابرسی یا موسسه حسابرسی؟
در حالی که فعالیت در حوزه حسابرسی برای بسیاری جذاب است، انتخاب بین تاسیس شرکت یا موسسه ممکن است مبهم به نظر برسد. با این حال، در واقعیت، تاسیس “شرکت حسابرسی” به این شکل امکان‌پذیر نیست. موسسه حسابرسی، یک نهاد حقوقی غیرتجاری و انتفاعی است که برای انجام امور حسابرسی ایجاد می‌شود. بنابراین، برای ورود به این حرفه، ثبت موسسه حسابرسی که تحت نظارت سازمان حسابرسی فعالیت می‌کند و ملزم به رعایت استانداردها و مقررات مربوطه است، گزینه صحیح می‌باشد. این موسسه امکان ارائه خدمات حسابرسی و مشاوره مالی را فراهم می‌آورد.
مدارک مورد نیاز برای ثبت موسسه حسابرسی
برای ثبت موسسه حسابرسی با مسئولیت محدود، تهیه دقیق مدارک زیر ضروری است:
- مجوز فعالیت (در صورت لزوم)
- شرکتنامه، تقاضانامه و اساسنامه تکمیل و امضا شده توسط تمامی سهامداران
- حداقل دو نسخه از صورتجلسه هیئت مدیره با امضای سهامداران و بازرسان
- مدارک هویتی معتبر تمامی اعضا
- تاییدیه غیردولتی بودن برای اعضای حقوقی (در صورت وجود)
- معرفی‌نامه نماینده یا نمایندگان اشخاص حقوقی (در صورت وجود)
- تصویر روزنامه رسمی آگهی تاسیس یا آخرین تغییرات شرکت
توجه داشته باشید که بر اساس نوع فعالیت و مقررات کشوری، ممکن است مدارک دیگری نیز مورد نیاز باشد. تهیه دقیق و کامل این مدارک به تسریع فرآیند ثبت کمک می‌کند.
مراحل ثبت موسسه حسابرسی
ثبت موسسه حسابرسی به دو روش امکان‌پذیر است: از طریق سامانه اداره ثبت شرکت‌ها و پنجره واحد فیزیکی کسب و کار.
روش اول: سامانه اداره ثبت شرکت‌ها
- اخذ مجوز از جامعه حسابداران رسمی ایران.
- ورود به سامانه اداره ثبت شرکت‌ها.
- انتخاب نوع شخصیت حقوقی (موسسه غیرتجاری).
- تکمیل اطلاعات موسسه و متقاضی.
- انتخاب و تایید نام موسسه از بین ۵ نام پیشنهادی.
- تعیین موضوع فعالیت موسسه.
- تعیین میزان سرمایه موسسه.
- تکمیل مشخصات شرکا.
- دریافت مدارک بارکددار (اساسنامه، شرکتنامه، تقاضانامه، صورتجلسه مجمع عمومی موسس و هیئت مدیره).
- امضای مدارک توسط شرکا و ارسال آن‌ها به همراه اصل مجوز در پاکت مخصوص به اداره ثبت شرکت‌ها.
- اعلام نتیجه ثبت (تایید یا عدم تایید) ظرف یک هفته. در صورت تایید، مراجعه برای دریافت اصل مدارک و در صورت عدم تایید، رفع نقص و ارسال مجدد مدارک.
- انتشار پیش‌نویس آگهی ثبت موسسه پس از تایید مدارک.
- دریافت آگهی ثبت و مدارک موسسه از اداره ثبت شرکت‌ها.
- چاپ آگهی تاسیس در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشار.
روش دوم: پنجره واحد فیزیکی کسب و کار
- اخذ مجوز از جامعه حسابداران رسمی ایران.
- مراجعه به پنجره واحد فیزیکی شهر مربوطه.
- تحویل مدارک و اطلاعات مورد نیاز.
- بررسی مدارک توسط کارشناس و تحویل برخی از آن‌ها پس از تایید.
- انتشار پیش‌نویس آگهی ثبت موسسه.
- چاپ آگهی تاسیس در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشار.
در هر دو روش، پس از اتمام مراحل ثبت، مراجعه به ادارات مالیاتی و بیمه و دریافت کد اقتصادی و کد کارگاهی الزامی است.
مرجع صدور مجوز موسسه حسابرسی
وزارت امور اقتصاد و دارایی مرجع اصلی صدور مجوز برای موسسات حسابرسی در ایران است. سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در این فرآیند نقش مهمی ایفا می‌کند و تاییدیه آن ضروری است. مجوزها تنها به شخصیت‌های حقوقی اعطا می‌شوند.
دستورالعمل‌های موسسات حسابرسی
دستورالعمل‌های مربوط به موسسات حسابرسی در سال 1386 تصویب شده و مبنای صدور تمامی مجوزها می‌باشد. این دستورالعمل‌ها شامل قوانین و مقرراتی است که رعایت آن‌ها برای دریافت مجوز الزامی است.
نحوه مشاهده لیست موسسات حسابرسی
برای مشاهده فهرست موسسات حسابرسی فعال در بازار سرمایه، می‌توانید به سامانه codal.ir مراجعه نمایید. این سامانه اطلاعات جامعی در مورد موسسات حسابرسی معتبر و مجاز ارائه می‌دهد.
اهمیت داشتن مجوز برای موسسات حسابرسی
داشتن مجوز برای موسسات حسابرسی از اهمیت بالایی برخوردار است و تضمین‌کننده رعایت قوانین، مقررات و استانداردهای لازم برای ارائه خدمات حسابرسی می‌باشد. فعالیت بدون مجوز غیرقانونی است.
فرآیند اخذ مجوز برای موسسات حسابرسی
برای اخذ مجوز، موسسات باید مدارک مورد نیاز را به وزارت امور اقتصاد و دارایی ارائه کرده و پس از بررسی و تایید این وزارتخانه و سازمان بورس، مجوز صادر می‌گردد.
مزایای استفاده از خدمات موسسات حسابرسی مجاز
استفاده از خدمات موسسات دارای مجوز رسمی، اطمینان از کیفیت بالای خدمات و بررسی دقیق و صحیح فعالیت‌های مالی سازمان‌ها را به همراه دارد.
زمان مورد نیاز برای تاسیس موسسه حسابرسی
دریافت تاییدیه نام موسسه حسابرسی معمولاً 2 تا 3 روز زمان می‌برد. پس از آن، حدود 2 هفته کاری برای انجام سایر مراحل ثبت و راه‌اندازی مورد نیاز است. با پیگیری مداوم، فرآیند ثبت موسسه حسابرسی ممکن است حدود یک ماه یا کمی بیشتر یا کمتر به طول انجامد. این بازه زمانی به پیچیدگی مراحل و هماهنگی با مراجع مربوطه بستگی دارد.
